Dekorasyonda Mistisizm

Mistisizm, felsefi kaynağını dinden alır ve güzel sanatlara ilham olur. Mistisizm, görünen dünyanın ötesindeki görünmeyenin bilincidir.

Dini yapılardaki dekorasyonda mistik atmosferin yaratılması çok önemlidir .Bu tür yapılarda temel tasarım prensibi, ruhumuzu huzura kavuşturan, iç dünyamızda kendimizle barışık olmamıza yardım eden, düşünce biçiminde pozitifliği seçmemizi sağlayan bir ortam yaratmaktır.

Semboller
Dini inançlar ve din kitaplarında bahsedilen kavramlar, sembollere dönüştürülerek sanatta yer almıştır. Yıldız motifleri, sonsuzluk düğümü gibi motifler, dini yapılarda tezyinatta kullanılmıştır. Bu motiflerle anlatılmak istenen; Herkesin kainat sistemi içinde anlamı ve vazifesi vardır. İnsan bu düzenin ahengi, ritmi içinde kendisi de bu düzene ayak uydurduğunu hisseder.Böylece insan her şeyden evvel kendisini, yerini, manasını bir bütün içinde kavramış olur.     

Sonsuzluk düğümü

Ağızkara Han,Taşkapı nişi,Geometrik şekiller

Yıldız motifi-Beyşehir Eşrefoğlu camii

İslam sanatında motifler, bitkisel ve geometrik olarak şekillenmiştir.

Bitkisel motif olan palmetler, yarım palmetler, asma yaprakları ve üzüm salkımları erken Bizans döneminde görülmektedir. Orta Asya ve hatta belki de Hint bezemesinin hemen her bitki kökenli motifi İslam sanatında en azından bir kere yinelenmiştir.

Geometrik motifler ise İslam öncesi sanatta yeralmaya başlamıştır. Sanatçı geometrik motif kullanarak; üzerinde çalıştığı birimin ya da birimlerin tümüyle görünebilir, açıkça anlaşılabilir olmasından kaçınmıştır.

Mezopotamya ve Asya'nın en eski evren simgelerinden hayat ağacı-Erzurum çifte minareli medrese

Geometrik motiflerin tüm yüzeyi kapsayıcı oluşu, formlar arasındaki ilişkisi, sonsuz çoğalma potansiyeli, konu seçimindeki özgürlük ve keyfilik, erken İslam bezemesinin en belirgin özellikleridir.

Ahmet Hamdi Akseki Camii(Ankara Bilkent Diyanet İşleri Başkanlığı Camii )dekorasyonu

Ankara, Bilkent’teki Diyanet İşleri Başkanlığı Camisinde de, şimdiki adı Ahmet Hamdi Akseki camii,Türk-İslam sanatındaki sembollerden ilham alınarak dekorasyon projesi yapılmıştır.

Ahmet Hamdi Akseki camii ana girişi-Bilkent Ankara

 Günümüz modern camilerine güzel bir örnek teşkil eden Ahmet Hamdi Akseki camii, Neo-Klasik uslupta projelendirilmiş, yine aynı uslup, mimari form/fonksiyon/estetik kriterleri doğrultusunda dekorasyon ve tezyinat projesi yapılmıştır.

Ahmet Hamdi Akseki Camii vaaz kürsüsü ve arka duvarında modernize edilmiş sonsuzluk düğümü

Ahmet Hamdi Akseki( DİB Cami’nin) dekorasyon Projesi Mimarı Sonay İlbay’a göre; Türk-İslam  sanatını  karakterini Türk kültürü ve İslamiyet inancı belirlemektedir. Kur’an-ı Kerim’de bahsedilen kavramlar, Türk kültürünün de etkisiyle sembollere dönüştürülmüştür Bu açıdan yıldız motifleri, sonsuzluk düğümü gibi motifler projede kullanılan sembollerdendir. 

Sonsuzluk düğümü motifi Anadolu Selçuklularının yapılarında çok kullanılmıştır. Sonsuzluk düğümünün anlamı İslami inanca göre şöyledir; 

’Zorluklar aslında insanların kendi kendilerine  yarattıkları süreçtir. Allah’ın  sınavı olarak kabul etmek gerekir. Zorluk, içinden çıkılmayacak karmaşık bir düzen değildir.  Kişi kendi kendini  içinden çıkılması zor bir döngü içine  düğümlemektedir.    Zorluk içinde sıkışmak bağlamında daire formu düğüm olarak kabul edilmiştir.  Bu döngünün kırılmasında   öncelikli görev insanlara  düşmektedir. İman ile rıza gösterildiği  an içinde sıkışılan döngü yani düğüm  bozulmakta ve insan sonsuz olan Allah’ın merhametine  ve güzelliklerine ulaşabilmektedir.’’ 

Ahmet Hamdi Akseki camii-dekorasyon projesi-vaaz kürsüsü

 Yıldız motifi de Türk-İslam sanatında çok kullanılanılmıştır.Yıldızların kol sayıları belli düşünceleri ve inançları sembolize etmektedir.

Örneğin sekiz kollu yıldızda; ‘’Sekiz sayısının cennetle bağlantısı çağlar boyunca farklı kültürlerde karşımıza çıkar ve İslamiyet’te Allah’ın merhameti gazabından büyük olduğu için yedi cehennem ve sekiz cennet vardır. ‘’ düşüncesi hakimdir.

On kollu yıldızda; ‘’On tamlık ve mükemmellik sayısı olarak kabul edilir. On en eski zamanlardan beri belki de ilk dört sayının toplamı olmasından ötürü mükemmelliği temsil ediyordu. (1+2+3+4=10)

İki elin parmaklarının sayısı olması da tamlığı ve  yaratan  Allah’ın yaradılışının mükemmelliği göstermektedir.’’ düşüncesi hakimdir.

Diyanet İşleri Bakanlığı Camii-Mihrap hat

Diyanet İşleri Başkanlığı Camisi Dekorasyon projesi mimarı Yüksek Mimar Sonay İlbay; Tasarım sürecinde; sanat tarihinde yeralan motifleri, ahşap, çini ve mermer gibi malzemelerde kullanılış biçimlerini incelediklerini ve günümüz modern mimarisine uygun bir şekilde stilize ettiklerini belirtmektedir.

Sonay İlbay’a göre; Geleneksel Türk –İslam sanatında kullanılan semboller, o dönemin siyasal, sosyal ve inanç biçimlerinden oluşmuştur.Günümüzde de süregelen, özellikle geçmişten günümüze değişmeyen inançlarımız, projemizde de benzer biçimlerde sembollerle ifade edilmeye çalışılmıştır.

Ahmet Hamdi Akseki camii-Bilkent Ankara Dekorasyon detayı

Diyanet İşleri Başkanlığı Camisi dekorasyon ve tezyinat çalışmasında hat, çini, cam, mermer ve ahşap gibi çeşitli alanlardaki tasarım çalışmalarının, bu bütünlük içinde, ortak bir konsepte buluşması hedeflenmiştir.Konsept kararları alınırken, malzeme, akustik ve aydınlatma kriterleri doğrultusunda, kendi alanında uzman sanatçılar ve bilim adamlarının bilgileri ışığında projelendirme çalışması yapılmıştır.
Kaynak:Yüksek mimar Sonay İlbay